Mikołaj Kopernik, czerwona cegła, zielone łąki i lasy, historia Prus, przydrożne kapliczki, biskupi, warmińska gwara, gościnni mieszkańcy. Co myślisz słysząc "Warmia"? My myślimy, widzimy i wspominamy właśnie to. Bo tego doświadczyliśmy, słyszeliśmy i dotknęliśmy w czasie wizyty studyjnej zorganizowanej wspólnie z Warmińsko-Mazurską Organizacją Turystyczną. I o tym wszystkim chcemy Ci opowiedzieć.
Na początku lipca ruszyliśmy na Warmię. Wróciliśmy, przebraliśmy zdjęcia i myśli, i zaczynamy cykl artykułów o tej historycznej krainie na północnym-wschodzie Polski. Specjalnie dla Ciebie odkrywaliśmy Warmię, żebyś wiedział, co warto tam zobaczyć i dlaczego trzeba tam pojechać.
Warmia to kraina historyczna, od pradziejów zamieszkiwana przez pruskie plemię Warmów. Jej granice w postaci znanego nam dziś trójkąta zostały wyznaczone w XIII w. jako wyłączne ziemie biskupów. Była to trzecia część ustanowionej przez legata papieskiego diecezji warmińskiej - reszta diecezji należała do Krzyżaków.
Przez 10 dni poruszaliśmy się, spaliśmy i zwiedzaliśmy miejscowości położone w granicach historycznej Warmii. Zwiedziliśmy wszystkie warmińskie miasta - od Fromborka i Braniewa, przez Pieniężno, Ornetę, Dobre Miasto, Olsztyn, Lidzbark Warmiński po Barczewo, Jeziorany, Bisztynek, Biskupiec i Reszel. Warmia graniczy z Mazurami i dwiema mniej znanymi krainami: Powiślem i Barcją, do których pewnie niedługo też zawitamy. Jak zabrać się do zwiedzania Warmii?
Warmię powinno się poznawać od historii plemion pruskich, które dawno temu zamieszkiwały ten region świata. Były to różne plemiona: Pomezanie, Pogezanie, Natangowie, Sambowie, a wśród nich też Warmowie. Historia tych plemion jest okrutna. Warmów na przykład podbili Krzyżacy. Ale Krzyżacy przegrali wojnę trzynastoletnią z Polską i musieli oddać część ziem, tzw. Prusy Królewskie, królowi polskiemu.
Dlatego dopiero od 1466 roku historia Warmii splata się z historią Polski. Trwa to przez ok. 300 lat, do pierwszego rozbioru Polski, kiedy Warmia wchodzi pod zabór pruski. Potem, po I wojnie światowej Warmia pozostaje pod panowaniem Niemiec, a zostaje znów przyłączona do Polski dopiero po II wojnie światowej.
Stopień skomplikowania spraw narodowościowych i etnicznych, odcienie szarości i niuanse są materiałem na osobny podręcznik. Taki, jak "Dziedzictwo Ziem Pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur" pod red. prof. Izabeli Lewandowskiej, który od powrotu z Warmii pilnie studiuję.
Najtrudniej było mi sobie wyobrazić co to znaczy, że biskupi warmińscy mieli na Warmii władzę kościelną i świecką. W praktyce można to opisać tak, że byli książętami tych ziem. Pod rządami biskupów wiele się na Warmii zmieniło. Przede wszystkim budowali swoje zamki i katedry, kościoły i kaplice. Tworzyli kalwarie, administrowali i nadawali łany chłopom, żeby ci uprawiali ziemię.
Główną katedrą biskupów warmińskich była katedra we Fromborku, na Wzgórzu Katedralnym. Ale nie mieszkali tam, bo wygodniejszą siedzibę mieli w Lidzbarku Warmińskim. W ich dobrach był też Olsztyn, gdzie także mieszkali i gdzie też jest katedra.
Ślady biskupów warmińskich znajdziesz w warmińskich zamkach, w kościołach, oraz w miejscowości Bałdy, gdzie są Wrota Warmii. Wrota otwierają Trakt Biskupów Warmińskich, który biskupi pokonywali, gdy przyjeżdżali z ziemi polskiej na Warmię i gdy obejmowali biskupstwo warmińskie.
Pomimo że astronom urodził się w Toruniu, to 40 lat swojego życia spędził na Warmii. Kopernik jest Warmiakiem i przez jego postać można świetnie poznawać Warmię. Bo raz, że był katolikiem, dwa - że kanonikiem warmińskim i bliskim współpracownikiem oraz lekarzem biskupów warmińskich, trzy - że kochał niebo, a mówią, że niebo nigdzie nie jest tak piękne, jak na Warmii.
Mikołaj Kopernik to postać wybitna, człowiek renesansu i skromny, pracowity człowiek. Już niedługo na blogu pokaże Cię Warmię widzianą przez pryzmat astronoma, który "Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię".
Szczególnie widać tu kult Matki Boskiej. Nie tylko w kapliczkach, ale też w kościołach i sanktuariach. Zawsze bardziej pociągały mnie małe, zagubione gdzieś w cichych miejscach kościółki. Ale gdy zobaczyłam sanktuarium w Krośnie, Stoczku Klasztornym, Głotowie, Gietrzwałdzie czy w Chwalęcinie, nawet ja nie potrafiłam oprzeć się ich urokowi.
Gwarę pamięta jeszcze Edward Cyfus - autorytet warmiński. Pan Edward pisze, mówi i gdzie tylko może propaguje warmińską gwarę i regionalne tradycje. To jego upór i pomysłowość sprawiła, że gwara warmińska w maju 2016 roku została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego jako nośnik tradycji ustnych.
Nie wiemy jakie będą dalsze losy warmińskiej gwary, która do złudzenia przypomina gwarę kociewską. Ale z zainteresowaniem będziemy śledzić ten temat, a Tobie polecamy poszukać jej śladów, gdy będziesz jeździć po regionie. Na przykład w Gietrzwałdzie w Warmińskiej Chałupie poznasz warmińskie słówka i posłuchasz o tym jak kiedyś tu się żyło.
I po wielu latach dzieje się rzecz niesłychana - Ci ludzie, których rodzice pochodzą z różnych regionów, mówią, że Warmia, to ich dom, że czują się Warmiakami. Że należy się szacunek tym, którzy tu kiedyś mieszkali i że dzisiejsi Warmiacy chcieliby, żeby Warmia wreszcie była odróżniana od Mazur. Nie mogliśmy się oprzeć i ze spotkanymi osobami zaczęliśmy nagrywać mikro-wywiady, zadając im 4 proste pytania o Warmię. Nikt nam nie odmówił! Co mieszkańcy myślą o Warmii? Dowiesz się śledząc kolejne artykuły na naszym blogu!
Na początku lipca ruszyliśmy na Warmię. Wróciliśmy, przebraliśmy zdjęcia i myśli, i zaczynamy cykl artykułów o tej historycznej krainie na północnym-wschodzie Polski. Specjalnie dla Ciebie odkrywaliśmy Warmię, żebyś wiedział, co warto tam zobaczyć i dlaczego trzeba tam pojechać.
Gdzie leży Warmia?
Przez to, że Warmia znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim, wiele osób myli ją z Mazurami. To nie jest tak, że każde miasto w województwie leży na Mazurach, albo w krainie, którą chciałoby się nazywać Warmiomazurami.Warmia to kraina historyczna, od pradziejów zamieszkiwana przez pruskie plemię Warmów. Jej granice w postaci znanego nam dziś trójkąta zostały wyznaczone w XIII w. jako wyłączne ziemie biskupów. Była to trzecia część ustanowionej przez legata papieskiego diecezji warmińskiej - reszta diecezji należała do Krzyżaków.
Przez 10 dni poruszaliśmy się, spaliśmy i zwiedzaliśmy miejscowości położone w granicach historycznej Warmii. Zwiedziliśmy wszystkie warmińskie miasta - od Fromborka i Braniewa, przez Pieniężno, Ornetę, Dobre Miasto, Olsztyn, Lidzbark Warmiński po Barczewo, Jeziorany, Bisztynek, Biskupiec i Reszel. Warmia graniczy z Mazurami i dwiema mniej znanymi krainami: Powiślem i Barcją, do których pewnie niedługo też zawitamy. Jak zabrać się do zwiedzania Warmii?
Warmia to historia plemion pruskich
Gdy rozpoczęliśmy zwiedzanie i oswajanie się z Warmią, pierwszą rzeczą, na jaką musieliśmy się przestawić to to, że Warmia nie zawsze była polska. Ba, przed II wojną światową polska była przez krótki okres swojej historii - tylko przez 300 lat.Warmię powinno się poznawać od historii plemion pruskich, które dawno temu zamieszkiwały ten region świata. Były to różne plemiona: Pomezanie, Pogezanie, Natangowie, Sambowie, a wśród nich też Warmowie. Historia tych plemion jest okrutna. Warmów na przykład podbili Krzyżacy. Ale Krzyżacy przegrali wojnę trzynastoletnią z Polską i musieli oddać część ziem, tzw. Prusy Królewskie, królowi polskiemu.
Dlatego dopiero od 1466 roku historia Warmii splata się z historią Polski. Trwa to przez ok. 300 lat, do pierwszego rozbioru Polski, kiedy Warmia wchodzi pod zabór pruski. Potem, po I wojnie światowej Warmia pozostaje pod panowaniem Niemiec, a zostaje znów przyłączona do Polski dopiero po II wojnie światowej.
Stopień skomplikowania spraw narodowościowych i etnicznych, odcienie szarości i niuanse są materiałem na osobny podręcznik. Taki, jak "Dziedzictwo Ziem Pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur" pod red. prof. Izabeli Lewandowskiej, który od powrotu z Warmii pilnie studiuję.
Polska Warmia to działania biskupów warmińskich
Wróćmy na chwilę do Krzyżaków. Decyzją papieża Krzyżacy część podbitych terenów przekazali biskupom warmińskim, a Ci, jeszcze kawałek oddali kapitule warmińskiej. To dlatego dziś część zamków na Warmii jest zamkami biskupimi, a część - zamkami kapitulnymi. Żeby było zabawniej, pierwszym biskupem warmińskim był właśnie Krzyżak - Anzelm.Najtrudniej było mi sobie wyobrazić co to znaczy, że biskupi warmińscy mieli na Warmii władzę kościelną i świecką. W praktyce można to opisać tak, że byli książętami tych ziem. Pod rządami biskupów wiele się na Warmii zmieniło. Przede wszystkim budowali swoje zamki i katedry, kościoły i kaplice. Tworzyli kalwarie, administrowali i nadawali łany chłopom, żeby ci uprawiali ziemię.
Główną katedrą biskupów warmińskich była katedra we Fromborku, na Wzgórzu Katedralnym. Ale nie mieszkali tam, bo wygodniejszą siedzibę mieli w Lidzbarku Warmińskim. W ich dobrach był też Olsztyn, gdzie także mieszkali i gdzie też jest katedra.
Ślady biskupów warmińskich znajdziesz w warmińskich zamkach, w kościołach, oraz w miejscowości Bałdy, gdzie są Wrota Warmii. Wrota otwierają Trakt Biskupów Warmińskich, który biskupi pokonywali, gdy przyjeżdżali z ziemi polskiej na Warmię i gdy obejmowali biskupstwo warmińskie.
Warmia to Mikołaj Kopernik
Warmia to także Mikołaj Kopernik. A ja jestem z nim związana od dziecka. Mikołaj Kopernik to patron mojej szkoły podstawowej. Witałam się z nim codziennie, wchodząc szerokimi schodami na pierwsze piętro. Kto by pomyślał, że dwadzieścia lat później zetknę się z jego postacią w Olsztynie, Lidzbarku Warmińskim i Fromborku. Przez te główne miasta oraz mniejsze miejscowości przebiega samochodowy Szlak Kopernikowski.Pomimo że astronom urodził się w Toruniu, to 40 lat swojego życia spędził na Warmii. Kopernik jest Warmiakiem i przez jego postać można świetnie poznawać Warmię. Bo raz, że był katolikiem, dwa - że kanonikiem warmińskim i bliskim współpracownikiem oraz lekarzem biskupów warmińskich, trzy - że kochał niebo, a mówią, że niebo nigdzie nie jest tak piękne, jak na Warmii.
Mikołaj Kopernik to postać wybitna, człowiek renesansu i skromny, pracowity człowiek. Już niedługo na blogu pokaże Cię Warmię widzianą przez pryzmat astronoma, który "Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię".
Święta Warmia - od wielu pokoleń katolicka
Z auta samochodu co kilka kilometrów, czasem nawet częściej, widać przydrożne kapliczki. Na Warmii są ich tysiące! "Święta Warmia" - ten tytuł książki Szymona Dreja świetnie oddaje ducha Warmii. Święta, ponieważ w przeciwieństwie do ewangelickich Mazur, Warmia jest od wieków katolicka.Szczególnie widać tu kult Matki Boskiej. Nie tylko w kapliczkach, ale też w kościołach i sanktuariach. Zawsze bardziej pociągały mnie małe, zagubione gdzieś w cichych miejscach kościółki. Ale gdy zobaczyłam sanktuarium w Krośnie, Stoczku Klasztornym, Głotowie, Gietrzwałdzie czy w Chwalęcinie, nawet ja nie potrafiłam oprzeć się ich urokowi.
Warmińska gwara - mowa, która już prawie wyginęła
Wspomniałam już wcześniej o sprawach etnicznych i narodowościowych. To wątek, który trudno zrozumieć. Ludzie na Warmii przywiązani byli głównie do samej Warmii. Czuli tożsamość z miejscem, w którym mieszkali i żyli. Dziś, gwarę warmińską mało kto pamięta, bo - podobnie jak gwara kociewska czy język kaszubski - w czasie zaborów, wojen i ciemnego okresu komunizmu - była skutecznie niszczona i zakazywana.Gwarę pamięta jeszcze Edward Cyfus - autorytet warmiński. Pan Edward pisze, mówi i gdzie tylko może propaguje warmińską gwarę i regionalne tradycje. To jego upór i pomysłowość sprawiła, że gwara warmińska w maju 2016 roku została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego jako nośnik tradycji ustnych.
Nie wiemy jakie będą dalsze losy warmińskiej gwary, która do złudzenia przypomina gwarę kociewską. Ale z zainteresowaniem będziemy śledzić ten temat, a Tobie polecamy poszukać jej śladów, gdy będziesz jeździć po regionie. Na przykład w Gietrzwałdzie w Warmińskiej Chałupie poznasz warmińskie słówka i posłuchasz o tym jak kiedyś tu się żyło.
Warmińska symbolika i warmińskie pamiątki
Nie tylko warmińska gwara jest w rozsypce. Zjechaliśmy całą Warmię, żeby znaleźć prawdziwie warmińskie pamiątki. Szukaliśmy takich, które nie pochodzą z Chin (!), które są produkowane ręcznie na Warmii i które nawiązują do tradycyjnych warmińskich symboli. Szukaliśmy takich, które znamy z terenów Kaszub i Kociewia. Niestety, z tego co wiemy, na Warmii jeszcze nikt tych wzorów nie skatalogował, nie opisał i nie wydał w ogólnodostępnej formie.
Gdy straciliśmy już wszelką nadzieję, niespodziewanie zajechaliśmy do domu Krystyny Tarnackiej. Pani Krystyna mieszka w Lidzbarku Warmińskim i tworzy rzeczy niezwykłe. To u niej pierwszy raz zobaczyliśmy warmińskie wzory na pięknych kolorowych czepcach, kubki i talerze zdobione złocistymi kwiatami krokosza barwierskiego.
Znaleźliśmy tu też pamiątki, które powinien przywozić do domu każdy turysta odwiedzający Warmię: ręcznie malowane, drewniane Warminki w kolorach tradycyjnej Warmii z czepcowym złocistym wzorem na głowie. Warminki to dobry pomysł na tradycyjną pamiątkę dla dorosłych. A dla dzieci? Pani Krystyna proponuje lniane "Warmyszy" i trochę mniejsze "Warmyszki". Bardzo nam się spodobały. Będziemy je pokazywać na naszym spotkaniu podróżniczym pt. "Ruszamy na Warmię!":
Dzisiejsi Warmiacy - Gościnni Mieszkańcy
Wymieniłam już wiele elementów, z którymi kojarzy nam się Warmia. Ale najważniejsze zostawiłam na koniec. Warmia to ludzie. I tu chyba przeżyliśmy największe zaskoczenie. Bo przecież prawdziwych Warmiaków już prawie nie ma. Dzieła zniszczenia dokonała Akcja "Wisła" w 1947r., w czasie której pozostałych Warmiaków całkowicie wysiedlono, a na ich miejsce przesiedlono ludzi z Bieszczad i ze wschodu.I po wielu latach dzieje się rzecz niesłychana - Ci ludzie, których rodzice pochodzą z różnych regionów, mówią, że Warmia, to ich dom, że czują się Warmiakami. Że należy się szacunek tym, którzy tu kiedyś mieszkali i że dzisiejsi Warmiacy chcieliby, żeby Warmia wreszcie była odróżniana od Mazur. Nie mogliśmy się oprzeć i ze spotkanymi osobami zaczęliśmy nagrywać mikro-wywiady, zadając im 4 proste pytania o Warmię. Nikt nam nie odmówił! Co mieszkańcy myślą o Warmii? Dowiesz się śledząc kolejne artykuły na naszym blogu!
Gdzie nocować na Warmii?
Często prosisz nas o polecenie najlepszego miejsca na nocleg. To trudne - standard noclegów szybko się zmienia, a i każdy ma inne oczekiwania. My zwykle wybieramy agroturystyki, prywatne pokoje, a ostatnio także apartamenty w prywatnych mieszkaniach. Sami od wielu lat korzystamy z serwisu rezerwacyjnego Booking, sugerując się opiniami innych użytkowników. Ten serwis stał się dla nas tak pomocny, że przystąpiliśmy do jego programu partnerskiego. Teraz kiedy zamawiasz nocleg przez Booking i zrobisz to przez nasz link polecający, to serwis przekaże nam prowizję od każdego opłaconego przez Ciebie noclegu. Będzie nam ogromnie miło, jeśli będziesz korzystać z naszego linku polecającego za każdym razem, gdy rezerwujesz nocleg. W ten sposób bardzo pomożesz Fundacji Ruszaj w Drogę! i przyczynisz się do promowania turystyki w Polsce.Co warto zobaczyć na Warmii?
Trzymam w ręku plan wizyty i jak zwykle nie mogę uwierzyć, że to wszystko zrobiliśmy w 10 dni. Chłonęliśmy Warmię jak gąbka. Jej historię i urodę. Jej klimat. Nie policzę, ile osób spotkaliśmy na swojej drodze i ile usłyszeliśmy od nich historii. To pasjonaci swojego regionu i miejscowości, w których mieszkają.
Chcesz przekonać się co przeżyliśmy na Warmii? Przyjdź na naszą warmińską prezentację w Trójmieście i okolicach.
Masz za daleko i nie masz tyle czasu? W takim razie przewijaj tę stronę dalej, posłuchaj naszej audycji o Warmii w Radio Gdańsk, zobacz jak relacjonowaliśmy naszą wizytę na żywo i poczytaj nasze przewodniki. Tylko uwaga, wszystkie mocno wciągają! Ostrzegałam ;)
W telegraficznym skrócie przedstawiam Ci jeszcze miejsca, które widzieliśmy i które możemy Ci polecić:
Masz za daleko i nie masz tyle czasu? W takim razie przewijaj tę stronę dalej, posłuchaj naszej audycji o Warmii w Radio Gdańsk, zobacz jak relacjonowaliśmy naszą wizytę na żywo i poczytaj nasze przewodniki. Tylko uwaga, wszystkie mocno wciągają! Ostrzegałam ;)
W telegraficznym skrócie przedstawiam Ci jeszcze miejsca, które widzieliśmy i które możemy Ci polecić:
- Bałdy - trakt biskupi i Kiermas Warmiński
- Barczewo - miasto, synagoga i kościoły
- Biskupiec - miasto i kolekcja aparatów
- Bisztynek - miasto i Diabelski Kamień
- Braniewo - miasto, sanktuarium i amfiteatr
- Butryny - kościół i muzeum parafialne
- Dobre Miasto - miasto, lody, skansen miejski
- Frombork - miasto, port, archikatedra, wieża wodna, szpital Św. Ducha
- Gietrzwałd - sanktuarium, miasto, quest kopernikowski, Warmińska Chałupa
- Głotowo - sanktuarium i kalwaria
- Jeziorany - miasto, galeria sztuki i pamiątek
- Krosno - sanktuarium
- Kudypy - Izba Tradycji Hubertówka
- Lidzbark Warmiński - zamek, miasto, Oranżeria, spływ Łyną
- Olsztyn - stare miasto, zamek, Jezioro Ukiel
- Orneta - galeria, podziemia, miasto
- Pieniężno - miasto i klasztor
- Reszel - miasto, zamek i punkty widokowe
- Stoczek Klasztorny - sanktuarium
Więcej o Warmii w social mediach
Więcej informacji o miejscach, które wymieniłam powyżej znajdziesz już teraz w naszej relacji na żywo i na pocztówkach z podróży, które wysyłaliśmy kilka razy dziennie na naszego Facebooka. Maciej zebrał je wszystkie do jednego albumu "Ruszamy na Warmię!" na Facebooku i teraz możesz je wszystkie przeklikać:Ruszamy na Warmię!
Ruszaj w Drogę. 10,375 likes · 391 talking about this. Blog Kasi i Macieja. Podróżujemy po Polsce i promujemy najlepsze atrakcje. Piszemy, fotografujemy,...
Nadawaliśmy jeszcze trochę na Instagramie i Snapchacie (ruszajwdroge). Warmińskie ciekawostki znajdziesz też na naszym profilu na Twitterze :
Ruszamy na Warmię! - Warmińskie ciekawostki @RuszajwDroge
Posłuchaj jak opowiadamy o Warmii
Zrobimy prezentację podróżniczą o Warmii w naszym klubie pt. "Ruszamy na Warmię!" i będziemy o Warmii opowiadać na spotkaniach w Trójmieście i okolicach.Zanim jednak pojawi się pierwsze podróżnicze spotkanie o Warmii trochę czasu minie. Jeśli chcesz, to możesz posłuchać jak opowiadaliśmy o Warmii w sobotę 23 lipca w Radio Gdańsk. Byliśmy gośćmi audycji Beaty Szewczyk "Nie śpij zwiedzaj z Radiem Gdańsk" poświęconej Warmii. Razem z nami o Warmii opowiadał jeszcze Tadeusz Kochański z Fromborka. Edward Cyfus z Giław i Justyna Szostek z Olsztyna. Warto posłuchać!
Czy Warmia pojawi się na naszym blogu?
A na blogu napiszemy kolejne artykuły o regionie.Mamy już wstępne szkice do relacji z warmińskich miast, galerię najpiękniejszych warmińskich krajobrazów, wycieczkę śladami Kopernika na Warmii , wycieczkę po Fromborku i artykuł o Warmii oczami jej dzisiejszych mieszkańców. A w kolejnym etapie złożymy to wszystko w jeden internetowy przewodnik i opiszemy w nim nasze pomysły na 1-dniowe wycieczki po Warmii.Ciekawa jestem, o czym najpierw chciałbyś poczytać?
A może znasz miejsca, które powinniśmy jeszcze na Warmii zobaczyć?
Udostępnij tę relację na Facebooku - pokażmy znajomym, że warto pojechać na Warmię :)
Wiemy co warto zobaczyć na Warmii! Czy Warmia jest wyjątkowa?
Warmia to Mikołaj Kopernik, historia Prus, przydrożne kapliczki, biskupi, gwara warmińska i gościnni mieszkańcy. Czy warto tu spędzić wakacje?
Będę śledzić Wasz cykl o Warmi. Przyda mi się w sierpniu bo to właśnie na Warmię jadę w tym roku :)
OdpowiedzUsuńZ Dobrego Miasta można przywieźć kilogramy krówek :D Warmię już zaczęłam powoli odkrywać, ale ciągnie mnie, by wybrać się tam rowerem.
OdpowiedzUsuńno niestety Kopernik Warmiakiem nie był, to przekłamanie, poczytajcie sobie historię i nie żyjcie nagłówkami, a zdjęcia przy kapliczce winszuję... szacunek...
OdpowiedzUsuńŚwietny post z garścią wartościowych informacji dla gości Olsztyna. Aż chce się czytać!
OdpowiedzUsuńBędąc we Fromborku zwłaszcza w weekend warto zobaczyć Park Astronomiczny Muzeum Mikołaja Kopernika, który znajduje się niespełna 2 km na południe od Wzgórza Katedralnego w miejscowości Ronin, na najwyższym wzniesieniu w okolicy zwanym Górą Żurawią, na brzegu domniemanego krateru meteorytowego. W każdą sobotę / oprócz Wielkiej Soboty/ są Nocne pokazy nieba - o której godzinie najlepiej sprawdzić na stronie,oczywiście najlepszy widok jest gdy niebo jest bezchmurne i nie ma pełni.
OdpowiedzUsuń